سقط مکرر چیست ، بر اساس تعریف کلاسیک، وقوع حداقل سه سقط متوالی است؛ با این حال، انجمن پزشکی تولید مثل آمریکا (ASRM) به‌تازگی تعریف سقط مکرر را به حداقل دو سقط تغییر داده است. سقط عبارت است از: پایان غیرارادی بارداری محرز بالینی قبل از هفتۀ 20. بارداری محرز بالینی به معنای اثبات بارداری از طریق سونوگرافی، یا تشخیص بافت بارداری پس از سقط است.
بیشتر سقط‌‌ها ناشی از ناهنجاری‌‌های کروموزومی یا ژنتیکی هستند، و وقایع تصادفی محسوب میشوند. این ناهنجاری‌‌ها ممکن است ناشی از تخمک، اسپرم یا جنین زودهنگام باشند. تقریباً 12-15٪ از همه بارداری‌‌های محرز بالینی به سقط جنین می‌‌‌انجامند؛ با این حال، برآورد شده است که حداقل 30-60٪ از تمام لقاح‌‌ها طی 12 هفته اول بارداری به پایان می‌‌‌رسد. تا 50٪ اوقات، زن حتی متوجه بارداری خودش نمی‌‌‌شود. ریسک سقط جنین با افزایش تعداد سقط‌‌های قبلی افزایش می‌‌‌یابد، دما معمولا کمتر از 50٪ است.
افزایش سن مادر با افزایش خطر سقط جنین مرتبط است، که تصور میشود ناشی از کیفیت پایین تخمک باشد و به ناهنجاری‌‌های کروموزومی (ژنتیکی) می‌‌‌انجامد. خود مادر یا پدر گاهی ممکن است ناهنجاری مختصر ژنی داشته باشند، اما فرزندان ممکن است به‌شدت تحت تاثیر قرار بگیرند و باعث سقط جنین شود.
گاهی، ممکن است اختلالی در رحم وجود داشته باشد که سبب سقط جنین میشود. سقط جنین ممکن است به علت خونرسانی پایین به بافت بارداری یا التهاب باشد. بعضی از زنان ممکن است با رحم بدشکلی متولد شده باشند و بعضی از زنان ممکن است در طول زمان دچار اختلالاتی در رحم خود شده باشند.
سیستم ایمنی بدن زن نیز ممکن است در سقط مکرر نقش داشته باشد. ناهنجاری‌‌های هورمونی، از جمله بیماری تیروئید و دیابت، نیز ممکن است بر سقط تاثیر بگذارد. اختلالات در لخته شدن خون مادر ممکن است بر سقط تاثیر بگذارد.
آشنایی با آزمایش سقط مکرر
پزشک ابتدا به اخذ شرح حال مفصل، سابقۀ جراحی، خانواده و ژنتیکی و انجام معاینه جسمی خواهد پرداخت. آزمایشی که ممکن است انجام شود آنالیز کاریوتیپ هر دو طرف است. کاریوتیپ آرایش کروموزومی یا ژنتیکی فرد است. هدف این آزمایش یافتن ناهنجاری‌‌ها در والدین است که ممکن است به فرزندان منتقل، و سبب سقط جنین شود. از آنجایی که اختلالات کاریوتیپ نسبتاً نادر هستند، پزشک میتواند این آزمایش را انجام ندهد، مگر اینکه سایر اختلالات شایع‌تر رد شده باشد.
رحم و حفرۀ رحم (داخل رحم) اغلب ارزیابی میشود. روش‌های متعددی برای ارزیابی حفره رحم وجود دارد، از جمله: سونوگرافی، سونوگرافی سالین، اشعه ایکس هیستروسالپینگوگرافی،MRI (تصویرسازی تشدید مغناطیسی) و یا هیستروسکوپی (برای مشاهدۀ داخل رحم). سونوگرافی اغلب به عنوان آزمایش اول انجام میشود.
سونوگرافی میتواند اطلاعاتی دربارۀ شکل رحم و وجود فیبروم (تومورهای خوش‌خیم عضلۀ صاف رحم) ارائه دهد. سونوگرافی سالین به این صورت است که مایع به داخل رحم تزریق میشود تا پزشک ببیند آیا اختلالاتی در داخل رحم وجود دارد یا خیر، از جمله پولیپ‌‌ها (رشد اضافۀ پوشش رحم)، فیبروم یا زخم.
پزشک همچنین میتواند پولیپ‌‌ها و فیبروئیدها و بافت سپتوم یا اسکار را در صورت وجود بردارد. سپتوم رحم ناهنجاری شکل رحم است که زن از زمان تولدش مبتلا به آن است. MRI برای ارزیابی محل فیبروئیدها و در موارد ناهنجاری‌‌های شکل رحم انجام میشود.
علت سقط مکرر چیست
آنتی‌بادی ضد فسفولیپید، به‌ویژه آنتی‌بادی آنتی کاردیولیپین و ضد انعقاد ضد لوپوس، ضد لوپوس بررسی میشود. این آنتی بادی‌‌ها به سندرم آنتی فسفولیپید مربوط میشوند، که ممکن است مربوط به سقط باشد. بر اساس کالج زنان و زایمان آمریکا (ACOG)، هر زنی با سقط در هفته 10 بارداری یا پس از آن (با جنین ظاهراً «طبیعی») یا با 3 سقط مکرر در هر سن بارداری باید غربالگری شود. آزمایش ترومبوفیلی‌‌های ارثی یا افزایش غیرطبیعی لخته شدن خون معمولا در زنان مبتلا به سقط جنین مکرر توصیه نمی‌‌‌شود زیرا مطالعات نشان نداده‌اند که تجویز دارو برای پیشگیری از تشکیل لخته در این بیماران سودمند است.
با وجود این، اگر سابقه شخصی لخته‌‌های خون مرتبط با عوامل خطری مانند جراحی، شکستگی‌‌های استخوانی یا بی‌حرکتی طولانی‌مدت وجود داشته باشد، یا اگر بیمار دارای والد یا خواهر یا برادر با اختلال لخته شدن بیش از حد خون باشد، آزمایش لخته شدن غیرطبیعی خون باید انجام شود.
آزمایشهای عملکرد هورمون نیز ممکن است انجام شود. آزمایشهای عملکرد تیروئید و آنتی بادی‌‌های تیروئید ممکن است همراه با اندازه‌گیری پرولاکتین، هورمون مسئول تولید شیر مادر، بررسی شود. آزمایشهای ذخیرۀ تخمدان ممکن است انجام شود، که عملکرد تخمدان را نشان میدهد. بعضی از مطالعات نشان میدهد که عملکرد بهتر تخمدان، همانطور که این آزمایشهای هورمونی نشان میدهد، ممکن است به ناهنجاری‌‌های کروموزومی تخمکها در تخمدان مربوط باشد. اگر زن در معرض خطر دیابت قرار دارد یا تظاهرات دیابت دارد، آزمایش دیابت ممکن است انجام شود.
آشنایی با درمان سقط مکرر
توصیه‌‌های درمانی برای بیماران مبتلا به سقط مکرر بر اساس علت زمینه‌ای سقط مکرر است. صرف نظر از نتایج فرایند مدیریت، احتمال بارداری موفق در آینده بالاست: اگر فرایند مدیریت اختلالی را نشان ندهد، این احتمال 77٪، و اگر اختلالی را نشان دهد، 71٪ خواهد بود.
افرادی که در آنها یک اختلال کاریوتایپ (کروموزومی یا ژنتیکی) یافت میشود اغلب برای مشاوره ژنتیکی ارجاع داده میشوند. در آنجا، متخصص میتواند دربارۀ اختلال ژنتیکی مربوطه و احتمال داشتن بارداری کروموزومی طبیعی یا غیرطبیعی در آینده صحبت کند. برخی از زوج‌‌های مبتلا ممکن است در طول بارداری مطالعات ژنتیکی قبل از زایمان را انجام دهند تا آرایش ژنتیکی فرزندان را بررسی کنند. 1) نمونه‌برداری از پرز کوریونی (CVS)، که در آن قطعه‌ای از جفت در اواخر سه‌ماهه اول یا اوایل سه‌ماهه دوم برای بیوپسی برداشته میشود.
یا 2) آمنیوسنتز، که مقداری مایع آمنیوتیک (مایع اطراف نوزاد در دوران بارداری) را برای تحلیل برمی‌دارد. لقاح مصنوعی (IVF) با تشخیص ژنتیک قبل از لانه‌گذاری (PGD) را نیز میتوان انجام داد. در این فرایند، در زن چند روز تزریق انجام میشود تا تخمک‌های متعددی در تخمدان‌‌ها رشد کنند. تخمکها سپس از تخمدان‌‌ها در یک عمل جراحی جزئی گرفته میشوند. یک اسپرم سپس به هر تخمک تزریق میشود و جنین امکان رشد می‌‌‌یابد. یک سلول جنین سپس برای بیوپسی برداشته، و آرایش ژنتیکی برای جلوگیری از انتقال جنین مبتلا تحلیل میشود.
سقط مکرر بدون توضیح
بیش از نیمی از بیماران مبتلا به سقط مکرر سقط مکرر بدون علت خواهند داشت، یعنی هیچ علت خاصی در فرایند مدیریت بیمار شناسایی نمی‌‌‌شود. درمانهای متعددی ممکن است برای این بیماران بکار برود، اما هیچ توصیۀ همگانی برای درمان این بیماران وجود ندارد. با وجود این، احتمال کلی بارداری موفق، بدون هیچ مداخله‌ای، خوب و بیش از 50٪ است.
درمان سقط مکرر
بسیاری از زنان در زندگی خود دچار سقط جنین میشوند. سقط جنین میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. وقوع سقط جنین به معنای تکرار آن در تلاش‌های بعدی برای بچه‌دار شدن نیست. اما برخی از زنان بیش از یک مورد سقط جنین را تجربه می‌کنند.
به این حالت سقط مكرر (RPL) گفته میشود. این تجربه اغلب غم و اندوه زیادی را برای زنان و خانواده‌های آنها در پی دارد. همچنین ممکن است زنان فکر کنند که مشکلی دارند یا کاری انجام داده‌اند که به سقط جنین منجر شده است. با این حال، RPL در اغلب موارد روندی طبیعی است. تنها کمتر از نیمی از موارد سقط مکرر دارای دلیلی آشکار یا قابل درمان هستند؛ و تقریباً دو سوم زنان مبتلا به RPL سرانجام بدون هر گونه درمان خاصی بچه‌دار خواهند شد.
در صورت تجربه‌ی دو یا چند مورد سقط جنین لازم است که با پزشک خود مشورت کنید. معمولا زنان تصمیم می‌گیرند تا به تلاش برای بارداری طبیعی ادامه دهند. با این حال، پزشک شما میتواند در این شرایط خاص، روش‌هایی را برای کاهش خطر سقط جنین پیشنهاد دهد.
جراحی در رابطه با سقط مکرر در شمال تهران
جراحی میتواند برخی از مشکلات موجود در رحم مانند بافت اضافی تقسیم کننده‌ی رحم (سپتوم)، برخی از فیبروم‌ها (تومورهای خوش خیم) یا بافت زخم را برطرف کند. معمولا اصلاح شکل داخل رحم میتواند احتمال سقط جنین را کاهش دهد. جراح از ابزاری دارای دوربین (هیستروسکوپ) برای وارد شدن به واژن و ترمیم بخش داخلی رحم استفاده می‌کند. این روش معمولاً عملی یک روزه است و زمان بهبودی آن بین چند روز تا هفته طول می‌کشد.
داروهای رقیق کننده‌ی خون
ممکن است زنان مبتلا به اختلالات خود ایمنی یا لخته شدن خون (ترومبوفیلی) با داروهایی چون دوز پایین آسپرین و هپارین درمان شوند. میتوان از این داروها برای کاهش خطر سقط جنین در دوران بارداری استفاده کرد. لازم است که قبل از مصرف این داروها با پزشک خود مشورت کنید، زیرا مصرف این داروها احتمال بروز مشکلات خونریزی جدی (مانند زخم معده) را افزایش میدهد.
اصلاح سایر مشکلات پزشکی
سقط مکرر میتواند به برخی مشکلات پزشکی مرتبط باشد. این مشکلات شامل سطح غیر طبیعی قند خون، پرکاری یا کم‌کاری غده‌ی تیروئید یا سطح بالای هورمون پرولاکتین هستند. درمان مشکلاتی چون دیابت، اختلال عملکرد تیروئید یا سطوح بالای پرولاکتین میتواند شانس بارداری سالم و کامل را افزایش دهد.
غربالگری ژنتیکی
در حدود 5٪ زوجین مبتلا به RPL، یکی از والدین دارای بازآرایی (جابجایی) کروموزومی است. وجود بازآرایی کروموزومی در یکی از والدین میتواند باعث ایجاد جنین‌هایی با عدم تعادل کروموزومی و احتمال سقط بالا شود. برای بررسی وجود بازآرایی کروموزومی میتوان خون والدین را مورد بررسی قرار داد (تعیین کاریوتایپ). ممکن است پزشک در صورت مشاهده‌ی اختلال کروموزومی، مشاوره‌ی ژنتیکی را پیشنهاد کند. در حالی که نهایتا بسیاری از زوجین دارای بازآرایی کروموزومی به صورت طبیعی بارداری سالم را تجربه خواهند کرد.
اما پزشک میتواند برخی از روش‌های درمانی باروری مانند لقاح در خارج از بدن (IVF) را پیشنهاد دهد. در طی IVF ، تخمکها و اسپرم‌ها در خارج از بدن و در محیط آزمایشگاهی ترکیب میشوند. میتوان جنین را پس از IVF و قبل از بازگرداندن به رحم آزمایش کرد (غربالگری ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی). این امر با فراهم کردن امکان انتخاب جنین‌های فاقد بازآرایی کروموزومی، احتمال بارداری سالم را افزایش میدهد.
گزینه‌های مربوط به سبک زندگی
به طور کلی، تمام موارد سالم برای زنان، احتمال بارداری سالم را نیز بهبود می‌بخشد. ترک سیگار و مصرف مواد مخدر غیرقانونی (مانند کوکائین) خطر سقط جنین را کاهش میدهد. محدود کردن مصرف الکل و کافئین نیز میتواند مفید واقع شود. اضافه وزن با افزایش خطر سقط جنین مرتبط دانسته شده است.
بنابراین کاهش وزن سالم نیز میتواند به نتایج بارداری کمک کند. هیچ مدرکی مبنی بر نقش استرس، اضطراب یا افسردگی خفیف در RPL وجود ندارد. با این حال، مشکلاتی جدی در کنار RPL ایجاد میشوند. پشتیبانی و مشاوره‌ی روانشناسی میتواند به زوجین کمک کند تا با درد عاطفی ناشی از سقط جنین کنار بیایند و محیطی سالم را برای بارداری مجدد ایجاد کنند.
درمانهای محل بحث
هیچ مدرکی مبنی بر نقش تزریق داخل وریدی (IV) محصولات خونی (مانند ایمونوگلوبولین داخل وریدی [IVIG]) یا داروها (مانند تزریق روغن سویا) در کاهش احتمال سقط جنین وجود ندارد.
