درمان بی اختیاری ادرار : عبارت است از کاهش قدرت کنترل مثانه یا نشت ادرار. توسط کلیه‌ها تولید شده و در مثانه ذخیره می‌شود. مثانه دارای عضلاتی است که در زمان نیاز به ادرار کردن منقبض می‌شوند. با انقباض عضلات مثانه ادرار از طریق مجرایی بانام پیشابراه از مثانه خارج می‌شود. در همان زمان عضلات اسفنکتر در اطراف پیشابراه به حالت آرامش درآمده تا از بدن خارج شود.
بی اختیاری زمانی رخ می‌دهد که عضلات مثانه به‌طور ناگهانی منقبض‌شده و عضلات اسفنکتر به‌اندازهٔ کافی قوی نیستند تا از خروج ادرار جلوگیری کنند. درنتیجه نیاز ناگهانی و شدید به ادرار کردن پیدا می‌کنید که قادر به کنترل آن نخواهید بود. فشاری که بر اثر خندیدن، عطسه یا ورزش کردن به شخص وارد می‌شود ممکن است سبب نشت شود. همچنین این مشکل زمانی رخ می‌دهد که عصب‌های کنترل‌کنندهٔ عضلات مثانه و پیشابراه دچار مشکل شوند. این مشکل ممکن است به صورت نشت ناگهانی مقدار کم یا زیادی ادرار باشد.
چه کسانی دچار این مشکل می‌شوند؟
معمولا این اتفاق در زنان 2 برابر مردان است. علت آن است که مشکلات باروری مانند بارداری، زایمان و یائسگی مختص زنان است که مثانه، پیشابراه و عضلات حمایت‌کنندهٔ آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مشکل در زنان در هر سنی رخ می‌دهد، اما در زنان مسن رایج‌تر است. علت آن احتمالاً مربوط به تغییرات هورمونی در یائسگی است. از هر 10 زن 65 ساله بیش از 4 نفر این مشکل را دارند.
آشنایی با انواع بی اختیاری ادرار در زنان
استرسی stress : استرسی رایجترین نوع است. همچنین رایجترین نوع است که زنان جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. استرسی زمانی رخ می‌دهد که مثانه تحت‌فشار باشد یا عضلات کف لگن ضعیف باشند و مثانه و پیشابراه را تحت‌فشار قرار دهند. در نوع استرسی فعالیت‌هایی که از عضلات کف لگن استفاده می‌کنند مانند سرفه، عطسه یا خندیدن باعث نشت ادرار می‌شوند. حرکات سریع و فعالیت‌های فیزیکی نیز ممکن است باعث نشت شوند.
اضطراری urge: در اضطراری نشت ادرار معمولاً پس از نیاز شدید و ناگهانی به ادرار کردن و قبل از رسیدن به دستشویی رخ می‌دهد. برخی از زنان که دچار این آن هستند می‌توانند به‌موقع خود را به دستشویی برسانند، اما بیش از 8 بار در روز نیاز به ادرار کردن دارند. همچنین آنها زمانی که به دستشویی می‌رسند زیاد ادرار نمی‌کنند. نوع فوریتی گاهی اوقات مثانهٔ بیش‌فعال نامیده می‌شود. این نوع در زنان مسن رایج‌تر است و زمانی اتفاق می‌افتد که انتظار آن را ندارید، مثلاً هنگام خواب، پس از نوشیدن آب یا زمانی که صدای جاری شدن آب را می‌شنوید یا با آن در تماس هستید.بسیاری از زنان نیز به هر دو نوع استرسی و اضطرابی دارند؛ که به آن بی اختیاری مختلط گفته می‌شود.
ناشی از لبریز شدن مثانه یا overflow
ناشی از حساسیت زیاد مثانه over active Bladder
هر کدام از آنها می تواند همراه با پرولاپس مثانه و رحم باشد و یا نباشد که با معاینه مشخص می شود.
آشنایی با علت بی اختیاری ادرار
معمولاً در اثر مشکلات عضلات و عصب‌های حمایت‌کنندهٔ مثانه در نگه‌داشتن یا خارج کردن ادرار رخ می‌دهد. مشکلات مختص زنان مانند بارداری، زایمان و یائسگی می‌تواند باعث مشکلاتی در این عضلات و عصبها شود.
دلایل دیگر شامل موارد زیر است:
اضافه‌وزن : اضافه‌وزن باعث افزایش فشار به مثانه می‌شود و با گذشت زمان عضلات آن را ضعیف‌تر می‌کند. در نتیجه مثانه قادر به نگهداری ادرار نخواهد بود.
یبوست: مشکلات مربوط به کنترل مثانه در افرادی که دچار یبوست طولانی‌مدت (مزمن) هستند یا برای دفع مدفوع زور می‌زنند باعث فشار بر مثانه و عضلات کف لگن می‌شود؛ و در نتیجه با ضعیف شدن این عضلات بی اختیاری یا نشت ادرار رخ می‌دهد.
آسیب به عصبها : ممکن است عصب‌های آسیب‌دیده پیام‌هایی را در زمان‌های نامناسب به مثانه ارسال کنند یا اصلاً پیامی ارسال نکنند. زایمان و بیماری‌هایی مانند دیابت و ام‌اس باعث آسیب به عصب در مثانه، مجرای ادرار یا عضلات کف لگن می‌شود.
جراحی : هر نوع جراحی مربوط به اعضای تناسلی مانند هیسترکتومی ممکن است باعث آسیب به عضلات حمایت‌کنندهٔ کف لگن شود، مخصوصاً زمانی که رحم برداشته شود. در صورت آسیب دیدگی عضلات کف لگن،
کافئین : نوشیدنی‌های کافئین دار ممکن است باعث پر شدن ناگهانی مثانه و در نتیجه نشت ادرار شوند. بر اساس پژوهش‌ها زنانی که روزانه بیش از 2 فنجان نوشیدنی کافئین دار می‌نوشند در خطر بیشتری برای آن خواهند بود. کاهش مصرف کافئین به بهبودش کمک می‌کند، چون فشار کمتری به مثانه وارد خواهد شد.
عفونت : عفونت مجاری ادراری و مثانه ممکن است باعث بی اختیاری کوتاه‌مدت شود. معمولاً با بهبود عفونت کنترل مثانه نیز بهبود می‌یابد.
چگونه بارداری باعث بی اختیاری ادرار می‌شود ؟
در دوران بارداری از هر 10 زن 4 نفر دچار این مشکل می‌شوند. در طول بارداری با رشد نوزاد فشار بیشتری بر مثانه، مجرای ادرار و عضلات کف لگن وارد می‌شود. این فشار با گذشت زمان ممکن است سبب ضعیف شدن عضلات کف لگن و در نتیجه نشت یا بی اختیاری ادرار شود. بیشتر مشکلات مربوط به کنترل مثانه در بارداری بعد از زایمان که عضلات فرصت کافی برای بهبودی دارند برطرف می‌شوند. اگر همچنان با گذشت 6 هفته از زایمان مشکل مثانه دارید، با پزشک مشورت کنید.
برخی از زنان پس از توقف قاعدگی دچار این مشکل می‌شوند. محققان بر این باورند که کاهش سطح هورمون استروژن پس از یائسگی باعث ضعیف شدن مجرای ادرار می‌شود. مجرای ادرار تا زمانی که شخص آماده ادرار کردن شود به نگهداری ادرار در مثانه کمک می‌کند. همچنین با افزایش سن قدرت عضلات مثانه و مجرای ادرار مانند همهٔ عضلات کاهش می‌یابد؛ یعنی با افزایش سن قدرت نگهداری ادرار نیز کاهش می‌یابد.
شاید برای شما جالب باشد : جراحی زیبایی زنان
آشنایی با راه های تشخیص بی اختیاری ادرار
پزشک سوالاتی در مورد علائم و سابقهٔ پزشکی از شما می‌پرسد، از جمله :
در روز چند بار ادرار می‌کنید؟
چگونه و چه زمانی نشتی ادرار دارید؟
مقدار نشتی ادرار در شما چقدر است؟
علائم چه زمانی آغاز شد؟
چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
آیا تاکنون باردار شده‌اید؟ تجربهٔ بارداری و زایمان شما چگونه بوده است؟
پزشک با انجام معاینه نشانه‌ها و بیماری‌هایی که ممکن است سبب آن شوند را بررسی می‌کند.
همچنین ممکن است تست‌های زیر را انجام دهند:
آزمایش ادرار: پس از گرفتن نمونه‌ی ادرار پزشک ادرار را به آزمایشگاه ارسال می‌کند. در آزمایشگاه ادرار از نظر عفونت یا عوامل دیگر می‌شود.
سونوگرافی: پزشک با استفاده از پروب سونوگرافی در قسمت بیرونی شکم از کلیه‌ها، مثانه و مجرای ادرار تصویربرداری و هر عامل غیرطبیعی مرتبط با بی اختیاری ادرار را بررسی می‌کند.
تست استرس مثانه: در این تست باید سرفه‌کنید یا مانند زمان زایمان زور بزنید و در این زمان پزشک این مشکل را بررسی می‌کند.
سیستوسکوپی: پزشک لولهٔ باریک و دوربین‌داری را درون مجرای ادرار و مثانه وارد کرده و آسیب بافتی احتمالی را بررسی می‌کند. بسته به نوع سیستوسکوپی مورد نیاز شما، پزشک از داروهایی برای بی‌حسی پوست و اعضای ادراری استفاده می‌کند، درحالی‌که ممکن است هوشیار یا با استفاده از آرام‌بخش بی‌هوش باشید.
نوار مثانه: پزشک با قرار دادن لولهٔ باریکی درون مثانه آن را از آب پر می‌کند. با این کار پزشک فشار مثانه را اندازه‌گیری کرده و مشخص می‌شود مثانه توانایی نگهداری چه مقدار مایع را در خود دارد.
ممکن است پزشک از شما بخواهند به مدت 2 یا 3 روز تعداد دفعات ادرار یا نشت ادرار را یادداشت کنید. با این کار پزشک الگویی را که نشان‌دهندهٔ علل احتمالی آن است و به انتخاب درمان مناسب شما کمک می‌کند پیدا می‌کنند.
آشنایی با درمان بی اختیاری ادرار در منزل
پزشک ممکن است اقداماتی را برای کمک به درمان در منزل توصیه کند. برخی افراد فکر می‌کنند چنین اقدامات ساده‌ای در درمان بیماری‌شان بی‌تأثیر است؛ اما انجام این کارها در بسیاری از زنان باعث درمان کامل و کاهش نشت ادرار شده است. این مراحل شامل موارد زیر است:
تمرین دادن به مثانه: می‌توانید مثانهٔ بیش‌فعال یا اضطراری را با دستشویی رفتن در زمان‌های معین کنترل کنید. ابتدا تعداد دفعات ادرار خود در روز را در فرم یادداشت مثانه bladder diary)) (PDF، 499 کیلوبایت) یادداشت کنید. سپس به تدریج 15 دقیقه بین هر بار دستشویی رفتن اضافه کنید. در هر یک از زمان‌های تعیین‌شده ادرار کنید، حتی اگر فوریتی در ادرار نداشته باشید. با افزایش تدریجی زمان در بین دفعات ادرار کردن به مثانه این امکان را می‌دهید تا پیش از اعلام نیاز به تخلیه ادرار مقدار بیشتری ادرار را در خود نگه دارد.
کاهش وزن: اضافه‌وزن فشار بیشتری به مثانه و عضلات اطراف آن وارد می‌کند که ممکن است باعث مشکلات مثانه در کنترل ادرار شود. اگر اضافه‌وزن دارید، پزشک می‌تواند با برنامه‌ای برای کاهش وزن به کمک انتخاب غذاهای سالم و ورزش منظم به شما کمک کند.
تغییر عادات غذایی: نوشیدنی‌های کافئین دار، گازدار (مثل سودا) یا الکل ممکن است باعث نشت ادرار یا تشدید بی اختیاری ادرار شوند. احتمالاً پزشک از شما می‌خواهد مصرف این مواد را برای مدتی متوقف کنید تا تأثیر آن را مشاهده کند.
ترک سیگار : سیگار کشیدن باعث مشکلات بسیاری از جمله تشدید آن می‌شود.
درمان یبوست: احتمالاً پزشک از شما می‌خواهد فیبر بیشتری مصرف کنید، چون یبوست باعث تشدید آن می‌شود. مصرف غذاهای فیبردار (PDF، 166 کیلوبایت) در کاهش یبوست موثر است.
معالجات دارویی برای بی اختیاری استرسی کدام‌اند ؟
اگر با بکارگیری موارد بالا بهبودی در بی اختیاری استرسی حاصل نشد، احتمالاً پزشک روش‌های دیگری را امتحان می‌کند:
دارو: پس از یائسگی استفاده از کرم، حلقه یا پچ های واژینال (بانام استروژن موضعی) به تقویت عضلات و بافت‌های ناحیهٔ مجرای ادرار و واژن کمک می‌کند. مجرای ادرار قوی به کنترل مثانه کمک می‌کند.
پساری (حلقه) واژینال: پساری واژینال با قابلیت استفاده مجدد وسیله‌ای پلاستیکی یا سیلیکونی (حلقه مانند یا به شکل یک دونات کوچک) است که در داخل واژن قرار داده می‌شود.
پساری با وارد کردن فشار به دیوارهٔ واژن و مجرای ادرار و حمایت از عضلات کف لگن به کاهش آن کمک می‌کند. پساری اندازه‌های مختلفی دارد و پزشک باید سایز مناسب شما را در نسخه ذکر کند. نوع دیگری از پساری‌ها شبیه تامپون و یک‌بارمصرف است که در مغازه‌های محصولات بهداشتی بانوان موجود است.
عامل حجیم کننده: پزشک با تزریق مواد حجیم کننده مانند کلاژن به بافت‌های اطراف مثانه و مجرای ادرار باعث ضخیم شدن آنها و در نتیجه به بسته شدن دهانهٔ مثانه و کاهش نشت ادرار کمک می‌کند.
جراحی: اگر قصد بارداری در آینده را دارید، جراحی را برای درمان توصیه نمی‌کنیم، چون بارداری و زایمان باعث نشت ادرار مجدد می‌شود. 2 نوع از جراحی های عبارت‌اند از:
عمل جراحی اسلینگ : اسلینگ میدیورترتال رایجترین جراحی برای درمان بی اختیاری استرسی است. این اسلینگ یک تکۀ باریک تور مصنوعی یا قطعه‌ای از بافت بدن شخص بیمار است که توسط پزشک زیر مجرای ادرار قرار داده می‌شود. اسلینگ شبیه یک منو از مجرای ادراری محافظت کرده و مثانه را در محل ثابت نگه می‌دارد.
کولپو سوسپانسیون: در این جراحی با ایجاد 2 بخیه در دو طرف مجرای به نگه‌داشتن مثانه در محل کمک می‌کنند؛ که معمولاً به آن جراحی بر چه گفته می‌شود.
نکته هایی برای درمان بی اختیاری ادرار
نکته ی اول
درمان با بیوفیدبک (فیزیوتراپی مثانه): به وسیله ی این روش الکترود هایی روی پوست قرار می دهند و با یک مانیتور از بیمار می خواهند که فعالیت دستگاه خود را تجسم کند پس از چند جلسه معمولا بیمار قادر خواهد بود که خود را کنترل کند.
نکته ی دوم
درمان دارویی: درمان با داروهای شل کننده ی مثانه می تواند موثر باشد. این گونه درمان ها که درمان های دارویی هستند معمولا برای بی اختیاری اضطراری مورد استفاده قرار می گیرند.
نکته ی سوم
مصرف داروهایی مثل بتانکول، ایمی پرامین و …
درمان با لیزر RF و مونالیزا
یکی دیگر از راه های درمان بی اختیاری ادرار، لیزر درمانی است. با استفاده از لیزر کلاژن سازی و خون رسانی در عضلات کف لگن بیشتر شده و در نتیجه افزایش استحکام در این ناحیه انجام می شود.
