یکی از بیماریهای مربوط به زنان که بسیار شایع است بیماری اندومتریوز نام دارد. به نحوی که از هر چهار نفر یک نفر به آن مبتلا است. این بیماری پس از سن بلوغ علائم خود را در فرد نشان میدهد. با هورمونهایی که تخمدانها در هر ماه تولید میکنند سلولهای قسمت درونی رحم متورم و ضخیم میشود. سلولهای اضافه که آندومتریال نام دارند در دوران قاعدگی از بدن خارج میشوند. اندرومتریوز اختلالی است که به رشد بیرویهی سلولهای آندرومتریال در محیط خارج از رحم گفته میشود. این اختلال میتواند به درد، خونریزی نامنظم و حتی در مواردی به ناباروری منجر شود.
علت بروز اندومتریوز
محققان هنوز نتوانستهاند دلیل قطعی برای بروز این اختلال در افراد مبتلا بیابند. معمولا اندومتریوز در سن 25 تا 35 سالگی تشخیص داده میشود. اما به طور کلی افرادی با شرایط زیر بیشتر از سایرین در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند:
- شروع دوران قاعدگی از سن پایین
- دورهی قاعدگی کوتاه مدت
- مصرف الکل
- وزن پایین
- وراثت
- افرادی که بارداری نداشتند
- پردهی بکارت بسته که مانع جریان خون در دورهی قاعدگی میشود.
علائم اندومتریوز
نشانهی اصلی این اختلال درد است. اما به طور کلی نمیتوان علائم مشخصی برای آن در نظر گرفت. ممکن است برخی افراد با وجود اندومتریوز بسیار خفیف درد بسیار زیادی را متحمل شوند ولی برخی دیگر هیچ نشانهای از بیماری نداشته باشند. اغلب افراد میتلا به اندومتریوز ممکن است با علائم ذیل درگیر باشند:
- دوران قاعدگی دردناک
- درد زیر شکم قبل و در طول قاعدگی
- گرفتگی عضلات از دو هفته پیش از قاعدگی و در طول آن
- درد در رابطه جنسی و پی از آن
- درد در هنگام دفع و ادرار
- درد پشت و کمر
تشخیص اندومتریوز
ممکن است اختلال اندومتریوز با تغییراتی خاص در نتایج آزمایشات و سونوگرافی و سیتیاسکن و یا رادیولوژی لگن خود را نشان دهد. اما تنها راه تشخیص قطعی و دقیق آن لاپاروسکوپی است. در این روش دستگاه لاپاروسکوپ با ایجاد برشی کوچک وارد شکم میشود. البته ممکن است در مواردی پزشک در بخش پایینتر شکم نیز شکافی ایجاد کند تا دیگر ابزارهای جراحی را به کار گیرد. با استفاده از روش لاپاروسکوپی پزشک این امکان را دارد تا به صورت مستقیم بخش خارجی رحم، تخمدانها و اعضای مجاور آن را معاینه کند.
درمان اندومتریوز چگونه است؟
این اختلال در صورتی که برای فرد ایجاد مشکل کند درمان میشود و آن زمانی است که فرد دچار نازایی و یا دردهای شدید لگنی باشد. در برخی موارد پطشک به نجویز دارو جهت کاهش درد بیمار اکتف میکند اما در مواردی دیگر نیاز به جراحی به وجود میآید. درمان اندومتریوز در زمان تشخیص آن انجام میگیرد. زمان انجام لاپاروسکوپی ایمپلنتهای اندومتریوز را میتوان برش داد و جدا کردو همچنین میتوان به کمک لیزر آنها را سوزاند و خارج نمود. باید در نظر داشت بافتهای درگیر باید به طور کامل خارج شود.
نکاتی که پیش از شروع درمان باید رعایت گردد
پیش از انجام این درمان مانند درمانهای دیگر لازم است فرد مواردی را رعایت کند تا روند درمان به بهترین نحو انجام شود و نتیجهای مطلوب از خود بر جای گذارد. برخی از این موارد عبارتند از:
- 12 ساعت پیش از شروع درمان چیزی میل نکنید تا حالت تهوع طی عمل و پس از آن کاهش یابد.
- از مصرف دخانیات و الکل یک هفته پیش از عمل خودداری نمایید.
- مصرف داروهایی که سبب رقیق شدن خون میشود مانند آسپرین یک عفته پیش از درمان ممنوع است. زیرا احتمال خونریزی را افزایش میدهد.
نکاتی که پس از لاپاروسکوپی برای درمان باید انجام شود
پس از لاپاروسکوپی بیمار باید نکاتی را انجام دهد تا دورهی نقاهت کوتاهتری را سپری کند و بهترین نتجه از عمل مورد نظر را دریافت نماید. این نکات شامل موارد ذیل است:
- مصرف داروها و مسکنهایی که پزشک تجویز میکند در زمان مقرر به کاهش درد بیمار کمک بسیاری میکند.
- مصرف آبنبات و یا قرص گلو، درد ناشی از لولهی راه هوایی در نای را کاهش میدهد.
- یک هفته پس از عمل انجام فعالیتهای سنگین و ورزش ممنوع است.
- 48 ساعت پس از جراحی از نوشیدن نوشابههای گازدار خودداری کنید. همچنین برای رفع حالت تهوع بهتر است یک روز پس از عمل غذای سبک میل نمایید.
- یک روز پس از جراحی میتوانید بانداژ روی زخم را برارید. محل برشها را تمیز و خشک نگهدارید.
- خونریزی خفیف واژینال تا چند روز پس از جراحی طبیعی است اما در صورت استمرار آن و افزایش میزان خونریزی به پزشک خود مراجعه نمایید.
آیا درمان قطعی است ؟
این بیماری روش درمان قطعی و دائمی ندارد و حتی ممکن است در صورت انجام جراحی و برداشت کامل بافت درگیر باز هم پس از چندی عود کند. به همین دلیل پزشکان اغلب سعی دارند تا حد ممکن دردهای ناشی از این بیماری را با دارو درمان کاهش دهند و تا جای ممکن عارضهی ایجاد شده را کنترل کنند. البته ماندگاری نتیجهی جراحی تا حدی به مهارت پزشک و رعایت نکات لازم توسط بیمار نیز مربوط میشود.
