سرطان سینه (پستان)
آناتومی سرطان
در ایالات متحدۀ آمریکا سرطان سینه بعد از سرطان پوست شایعترین سرطان شناخته شده در زنان است. سرطان سینه هم در زنان و هم در مردان اتفاق میافتد ولی در زنان شایعتر است. حمایتهای چشمگیر برای آگاهی از سرطان سینه و سرمایه‌گذاری تحقیقاتی، منجر به پیشرفتهایی در زمینۀ شناسایی و درمان این بیماری شده است. تعداد افرادی که از سرطان سینه جان سالم بهدر برده‌اند افزایش یافته و تعداد مرگ ومیر مرتبط با این بیماری نیز دائماً رو به کاهش است. این موضوع عمدتاً از عوامل مختلفی مانند شناسایی زودهنگام بیماری و رویکرد شخصیشدۀ جدید برای درمان و درک بهتر بیماری نشأت میگیرد.
انواع سرطان سینه
- آنژیوسارکوم
- کارسینوم درجای مجاری (داکتال)
- سرطان التهابی سینه
- کارسینوم تهاجمی لوبولار
- کارسینوم لوبولار درجا
- سرطان سینه در مردان
- بیماری پاژۀ سینه
- سرطان سینۀ راجعه
علائم
تغییر شکل نوک پستان
علائم و نشانههای سرطان سینه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- وجود توده در پستان یا ایجاد ضخامت بصورتی که با بافتهای اطراف آن متفاوت باشدو
- تغییر در اندازه، شکل یا ظاهر پستان
- ایجاد تغییرات روی پوست پستان مانند فرورفتگی پستان
- تورفتگی نوک سینه
- پوسته پوسته شدن، پوست انداختن، سخت شدن یا فلسدار شدن قسمت رنگی پوست اطراف نوک پستان (هالۀ رنگی نوک پستان) یا پوست پستان
- قرمزی یا فرورفتگی پوست روی سینه بصورتی که بافت پوست به شکل پوست پرتقال درآید.
دلایل ایجاد سرطان سینه
پزشکان می‌دانند که رشد ناهنجار برخی سلول‌های پستان منجر به ایجاد سرطان سینه می‌شود. این سلول‌ها بسیار سریعتر از سلول‌های سالم تقسیم و متراکم می‌شوند. افزایش تراکم این سلول‌ها منجر به تشکیل توده می‌شود. ممکن است سلول‌ها ازطریق پستان به سمت گرههای لنفاوی یا بخشهای دیگر بدن گسترش یابند (متاستاز).
سرطان سینه غالباً از سلول‌های موجود در مجراهای تولید شیر آغاز می‌شود (کارسینوم تهاجمی داکتال). همچنین ممکن است از بافت گلاندولر به نام لوبولها (کارسینوم تهاجمی لوبولی) یا بافتها و سلول‌های دیگر داخل سینه آغاز شود.
محققان به این نتیجه رسیدهاند که سبک زندگی، عوامل محیطی و عوامل هورمونی میتوانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند. ولی، هنوز مشخص نیست چرا برخی افرادی که در معرض این ریسک فاکتورها قرار نداشتهاند به سرطان سینه مبتلا شده‌اند درحالیکه افرادی که در معرض عوامل خطر بودهاند به سرطان مبتلا نشدهاند. این احتمال وجود دارد که سرطان سینه در اثر فعل وانفعالات پیچیدۀ آرایش ژنتیکی بدن انسان و محیط پدید آید.
سرطان سینه در اثر عوامل ارثی
پزشکان تخمین میزنند که حدود 5 تا 10 درصد از سرطانهای سینه مربوط به جهشهای ژنی است که در یک خانواده از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود.
برخی ژنهای جهش‌یافته‌ای که میتوانند احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند شناسایی شده‌اند. معروفترین این ژن‌ها، ژن سرطان سینۀ 1 (BRCA1) و ژن سرطان سینۀ 2 (BRCA2) هستند که هر دو ژن خطر ابتلا به سرطان سینه و سرطان تخمدان را به طور چشمگیری افزایش میدهند.
اگر بیمار سابقۀ خانوادگی قوی در زمینۀ ابتلا به سرطان سینه یا سایر سرطانها داشته‌باشد ممکن است پزشک آزمایش خون تجویز کند تا بتواند جهشهای خاص در BRCA یا سایر ژن‌ها (ژنهایی که در خانوادۀ شما از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند) را شناسایی کند. توجه داشته باشید که از پزشک بخواهید برای بررسی سابقۀ سلامت خانوادگی، شما را به یک مشاور ژنتیک ارجاع دهد. مشاور ژنتیک همچنین میتواند با گفتگو دربارۀ منافع، خطرات و محدودیتهای آزمایش ژنتیک به شما در تصمیمگیری مشترک (با مشاور) کمک کند.
ریسک فاکتورها
هر عاملی که احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد ریسک فاکتور سرطان سینه است. ولی وجود یک یا چند ریسک فاکتور لزوماً به معنای احتمال ابتلا به سرطان سینه در فرد نیست. در بسیار ی از زنانی که به سرطان سینه مبتلا می‌شوند هیچ عامل شناختهشدهای وجود ندارد جز اینکه زن هستند.
عواملی که با خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط هستند عبارتند از:
- زن بودن: احتمال ابتلا به سرطان سینه در زنان بیشتر از مردان است.
- افزایش سن: با افزایش سن خطر ابتلا به سرطان سینه نیز افزایش مییابد.
- داشتن سابقۀ شخصی ابتلا به سرطان: اگر در آزمایش نمونهبرداری از سینۀ شما کارسینوم درجایِ لوبولی (LCIS) یا هایپرپلازی ناهنجار سینه تشخیص داده شود، شما در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستید.
- سابقۀ شخصی ابتلا به سرطان سینه: اگر یکی از سینههای شما مبتلا به سرطان سینه باشد، سینۀ دیگر شما نیز در معرض خطر فزایندۀ ابتلا به سرطان است.
- سابقۀ خانوادگی ابتلا به سرطان سینه: اگر مادر، خواهر یا دختر شما قبلاً به سرطان سینه مبتلا شده باشد (بویژه در سن جوانی) خطر ابتلا به سرطان سینه در شما نیز افزایش مییابد. با این وجود بسیاری از افرادی که سرطان سینه در آنها تشخیص داده شده است دارای هیچگونه سابقۀ خانوادگی ابتلا به این بیماری نیستند.
- ژنهای عامل افزایش خطر ابتلا به سرطان: جهشهای ژنی خاصی که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهند میتوانند از والدین به فرزندان منتقل شوند. شناختهشدهترین جهشهای ژنی مربوط به BRCA1 و BRCA2 است. این ژن‌ها میتوانند تا حد زیادی خطر ابتلا به سرطان سینه و سایر سرطانها را در فرد افزایش دهند ولی بطور قطعی باعث ابتلا به سرطان نمیشوند.
- قراگیری در معرض تشعشعات: اگر در کودکی یا نوجوانی تحت پرتودرمانی قرار گرفتهاید خطر ابتلا به سرطان سینه در شما افزایش مییابد.
- چاقی: چاقی خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهد.
- شروع عادت ماهیانه در سنین پائین: آغاز عادت ماهیانه قبل از 12 سالگی خطر ابتلا به سرطان سینه را در فرد افزایش میدهد.
- یائسگی در سنین بالا: یائسگی در سنین بالا احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهد.
- بهدنیا آوردن اولین فرزند در سنین بالا: زنانی که اولین فرزند خود را بعد از 30 سالگی به دنیا میآورند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند.
- حامله نشدن: احتمال سرطان سینه در زنانی که هرگز حامله نمیشوند در مقایسه با زنانی که یک یا چندبار حامله شده‌اند بیشتر است.
- هورمون درمانی بعد از یائسگی: داروهای هورمونی برای درمان علائم و نشانههای یائسگی ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند و زنانی که این داروها را مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند. با متوقف ساختن مصرف این داروها خطر ابتلا به سرطان سینه نیز کاهش مییابد.
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی: مصرف نوشیدنی‌های الکلی خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهد.
پیشگیری
کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه در زنانی با میانگین خطر بالا
خودآزمایی سینه
ایجاد برخی تغییرات در زندگی روزانه به کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه کمک می‌کند. به این موارد توجه کنید:
- از پزشک دربارۀ آزمایش غربال‌گری سرطان سینه سؤال بپرسید. دربارۀ زمان شروع آزمایشهای غربال‌گری سرطان سینه همچون آزمایشهای بالینی سرطان و ماموگرافی با پزشک خود بحث و گفتگو کنید. دربارۀ مزایا و خطرات غربال‌گری با پزشک خود صحبت کنید. همچنین می‌توانید با پزشک خود تصمیم بگیرید که کدام راهکارهای غربال‌گری سرطان سینه برای شما مناسب هستند.
- آشنایی با سینهها در طول خودآزمایی سینه برای آشنایی با ساختمان سینه: ممکن است زنان در طول خودآزمایی سینه با بررسی گاهبهگاه سینههای خود با ساختمان سینۀ خود آشنا شوند. درصورتی که تغییر یا تودۀ جدیدی در سینههای خود مشاهده کردید یا شاهد علائم غیرعادی در سینههای خود بودید فوراً پزشک را مطلع کنید.
- در مصرف نوشیدنی‌های الکلی اعتدال را رعایت کنید، بلکه اصلاً مصرف نکنید: اگر نوشیدنی الکلی مصرف می‌کنید میزان مصرف آنها را محدود کنید.
- روزهای بیشتری از هفته را به ورزش اختصاص دهید: حداقل 30 دقیقه از روز را به ورزش اختصاص دهید. اگر اخیراً فعالیت کمی داشته‌اید با پزشک خود دربارۀ انجام حرکات ورزشی مشورت کنید و در صورت موافقت پزشک ورزش کردن را به آرامی آغاز کنید.
- هورمون درمانی بعد از یائسگی را محدود کنید: هورمون درمانیِ ترکیبی میتواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. دربارۀ مزایا و خطرات هورمون درمانی با پزشک خود مشورت کنید. برخی زنان در طول دوران یائسگی علائم و نشانههای آزاردهندهای را تجربه می‌کنند و برای کاهش این علائم از داروهای هورمونی استفاده می‌کنند. برای این زنان خطر ابتلا به سرطان سینه (ناشی از مصرف داروهای هورمونی) قابلقبولتر از تحمل علائم یائسگی است. برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه داروهای هورمونی را برای مدت زمان کوتاهی با دوز پایین مصرف کنید.
- وزن سالم خود را حفظ کنید: اگر وزن شما متناسب است پس همین وزن را حفظ کنید. در صورتیکه مجبور به کاهش وزن هستید با پزشک خود دربارۀ راهکارهای سالم کاهش وزن صحبت کنید. کالری دریافتی روزانۀ خود را کاهش دهید و تعداد حرکات ورزشی خود را آرامآرام افزایش دهید.
- رژیم غذایی سالم انتخاب کنید: زنانی که از رژیم غذایی مدیترانه‌ای به علاوۀ روغن زیتون فوق بکر و انواع آجیل‌ها پیروی می‌کنند کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه قرار دارند. رژیم غذایی مدیترانه‌ای عمدتاً بر پایۀ غذاهای گیاهی متمرکز می‌شود. غذاهایی همچون میوهها و سبزیجات، غلات کامل، بنشنها و آجیل‌ها. افرادی که از رژیم غذایی مدیترانه‌ای پیروی می‌کنند از روغنها و چربیهای سالم مانند روغن زیتون و کره (over butter) استفاده می‌کنند و به جای گوشت قرمز ماهی مصرف می‌کنند.
کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه برای زنانی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند:
اگرپزشک با ارزیابی سابقۀ خانوادگی شما تشخیص دهد که شما مستعد ابتلا به سرطان سینه هستید و سایر عوامل ابتلا به سرطان همچون شرایط مرحلۀ قبل از سرطان در شما وجود دارد ( این شرایط خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهند) می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری در مورد گزینههای زیر با پزشک خود صحبت کنید:
- داروهای پیشگیرانه (بازدارندههای شیمیایی): داروهای مسدودکنندۀ استروژن مانند تعدیلکنندههای انتخابی گیرندۀ استروژن و بازدارندههای آروماتاز منجر به کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه در زنانی می‌شود که بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. این داروها دارای عوارض جانبی هستند. بنابراین پزشکان این داروها را برای زنانی تجویز می‌کنند که بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند. دربارۀ مزایا و خطرات آنها با پزشک مشورت کنید.
- عمل جراحی پیشگیرانه: ممکن است زنانی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند بخواهند با عمل جراحی سینۀ سالم خود را بردارند (ماستکتومی پیشگیریکننده). همچنین ممکن است برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان، تخمدانهای سالم خود را نیز بردارند (اوفرکتومی پیشگیریکننده).
